Linux Komutları: Yeni Başlayanlar İçin Kapsamlı Rehber

Linux, açık kaynaklı, güvenli ve esnek yapısıyla dünya çapında geliştiricilerin, sistem yöneticilerinin ve teknoloji meraklılarının favorisi haline gelmiş bir işletim sistemidir. Linux kullanırken grafik arayüzler yerine çoğu zaman komut satırı, yani terminal üzerinden işlemler yapılır. Bu yazıda, hem yeni başlayanların hem de ileri seviye kullanıcıların sıkça ihtiyaç duyduğu Linux komutları hakkında detaylı bilgiler bulacaksınız.

Linux Terminali Nedir?

Linux terminali sistemle etkileşime geçmenin en güçlü yollarından biridir. Grafik arayüzde yapılabilecek pek çok işlemi daha hızlı ve esnek bir şekilde yapmanızı sağlar. Özellikle sistem yönetimi, sunucu konfigürasyonu, yazılım kurulumu ve otomasyon işlemleri için terminal vazgeçilmezdir.

Temel Linux Komutları

Aşağıda Linux dünyasına yeni adım atanların mutlaka bilmesi gereken temel komutları sıraladık:

• pwd – Bulunduğunuz dizinin yolunu gösterir.
• ls – Mevcut klasördeki dosya ve klasörleri listeler.
• cd – Klasörler arasında geçiş yapmanızı sağlar. Örneğin: cd /home/kullanici
• mkdir – Yeni bir klasör oluşturur. Örneğin: mkdir belgeler
• rm – Dosya ya da klasör silmek için kullanılır. rm dosya.txt şeklinde kullanılır.
• cp – Dosya veya klasörü kopyalamak için kullanılır. Örneğin: cp kaynak hedef
• mv – Dosya taşıma veya yeniden adlandırma işlemleri için kullanılır.
• clear – Terminal ekranını temizler.

Gelişmiş Linux Komutları

Linux’u daha verimli kullanmak isteyenler için gelişmiş komutlar oldukça önemlidir. Bu komutlar sayesinde sistem kaynaklarını izleyebilir, dosya izinlerini düzenleyebilir ve ağ trafiğini yönetebilirsiniz:

• top – Sistem üzerindeki anlık işlemleri ve kaynak kullanımını gösterir.
• htop – top komutunun daha görsel ve kullanışlı versiyonudur (önceden yüklenmiş olması gerekir).
• chmod – Dosya ve klasörlere erişim izinlerini ayarlamak için kullanılır. Örneğin: chmod 755 script.sh
• chown – Dosya sahibini değiştirmek için kullanılır. Örnek: chown kullanıcı:grup dosya.txt
• df -h – Disk kullanım durumunu insan tarafından okunabilir biçimde gösterir.
• du -sh – Belirli bir klasörün toplam boyutunu gösterir.
• ps aux – Çalışan tüm işlemleri listeler.
• kill PID – Belirli bir işlemi sonlandırmak için kullanılır. PID numarası, ps komutu ile öğrenilir.

Dosya Arama ve Yönetim Komutları

Linux sisteminde yüzlerce dosya arasında arama yapmanın yolları vardır. Bunlardan bazıları:

• find – Belirli bir klasör içinde dosya aramak için kullanılır. Örnek: find / -name "dosya.txt"
• grep – Dosya içeriğinde belirli bir kelime ya da desen aramak için kullanılır. Örnek: grep "hata" /var/log/syslog
• locate – Sistemdeki dizin veritabanını kullanarak hızlıca dosya arar. Kullanımdan önce updatedb komutu ile güncellenmelidir.

Ağ ve Bağlantı Komutları

Sunucu yönetiminde ağ bağlantıları oldukça önemlidir. İşte ağ ile ilgili bazı komutlar:

• ping – Başka bir sunucuya erişim testi yapmak için kullanılır.
• ifconfig – Ağ arayüz bilgilerini gösterir (yerine ip a da kullanılabilir).
• netstat -tuln – Dinlenen portları ve bağlantıları gösterir.
• curl – Web adreslerinden veri çekmek için kullanılır.

Neden Linux Komutlarını Öğrenmelisiniz?

Linux komutları ilk bakışta karmaşık gibi görünse de zamanla alışması oldukça kolaydır. Komut satırı sayesinde sistem üzerinde tam kontrol sahibi olabilir, hataları hızlıca çözebilir ve günlük işlemleri otomatik hale getirebilirsiniz. Ayrıca birçok yazılım geliştirici ve sistem yöneticisi için terminal bilgisi olmazsa olmaz bir beceridir.

Bu makalede temel ve ileri düzey Linux komutları hakkında bilgi verdik. Terminale olan hakimiyetiniz arttıkça, Linux’ta çalışmak daha keyifli ve verimli hale gelecektir. Öğrendikçe gelişir, denedikçe ustalaşırsınız. Unutmayın, Linux’ta öğrenmenin en iyi yolu bol bol pratik yapmaktır.